Тіс ауруы
Тіс ауруы – пациенттердің стоматологтардың көмегіне жүгінуіне себеп болатын көп таралған шағымдардың бірі. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының (ДДҰ) деректері бойынша, бүкіл әлем бойынша мектеп оқушыларының шамамен 60-90% және ересектердің 100% тіс жегісінен зардап шегеді, бұл тіс ауруының негізгі себептерінің бірі [1]. ТМД елдерінде бұл проблема халықтың едәуір бөлігін қамти отырып, өзекті болып қала береді.
- Тіс жегісі – тіс қағындағы бактериялардың тіршілік әрекеті нәтижесінде пайда болатын қышқылдардың әсерінен тіс эмалі мен дентиннің бұзылуы.
- Пульпит – тіс пульпасының (нерв) қабынуы, көбінесе тіс жегісінің асқынуы түрінде пайда болады.
- Периодонтит – бұл тіс түбірін қоршап тұрған тіндердің қабынуы, ол ірің мен абсцесске әкелуі мүмкін.
- Тіс жарақаттары – бұл тістің жарылуы мен сынуына әкелетін механикалық зақым.
- Жарып шыға алмай тұрған тістер – бұл қызыл етте тұрып қалатын, жарып шыға алмайтын, көбінесе ақыл тістер.
- Зақымдалған тіс аймағында өткір немесе бүлкілдеген ауырсыну пайда болады.
- Тістердің ыстыққа, суыққа немесе тәттіге төзбеушілігінің артуы.
- Ауру тістің айналасындағы қызыл иектің ісінуі және қызаруы.
- Қабыну процесі жүргенде дене температурасының көтерілуі.
- Бас ауруы және жалпы мазасыздану.
Тіс ауруы кезіндегі алғашқы және маңызды қадам – тіс дәрігеріне көріну. Өз бетінше емделу аурудың асқынуына және жағдайдың нашарлауына әкелуі мүмкін. Тек маман ғана аурудың дәл диагнозын қойып, тиімді емдеу әдістерін тағайындай алады.
Ауырғанды уақтылы басудың стоматологиядағы маңызы шешуші болып саналады. Тістің үнемуі ауруы науқастың өмір сүру сапасын едәуір нашарлатып, қалыпты тамақтануға, ұйқыға және жалпы әл-ауқатқа кедергі келтіруі мүмкін. Ауырсынуды дұрыс баспау созылмалы ауырсыну синдромының дамуына, психикалық-эмоциялық жағдайдың нашарлауына және күйзелуге әкелуі мүмкін.
Сонымен қатар ауырсынуды уақтылы емдеу стоматологқа диагностика мен емдеуді тиімдірек жүргізуге мүмкіндік береді, өйткені пациент ауырғанын сезінбейді және дәрігер жұмысын тыныш жүргізе алады [3][4][5].
Тіс ауруын басу үшін дәрігерлер стероидты емес қабынуға қарсы препараттарды (СЕҚҚП) кеңінен қолданады. Бұл препараттар қабынуды және ауырсынуды басуға, температураны түсіруге көмектеседі [4][5].
- Қабынуға қарсы әрекет: СЕҚҚП қабынуды тудыратын ферменттерді бұғаттайды, бұл ісіну мен ауырсынуды азайтуға көмектеседі.
- Ауырсынуды басатын әсері: СЕҚҚП ауырсынуды тиімді басады, бұл әсіресе жіті қабыну процестері кезінде маңызды болып саналады.
- Антипиретикалық әсер: Бұл препараттар қабынумен бірге жүретін дене температурасын түсіруге көмектеседі [2].
Стероидты емес қабынуға қарсы препараттар қабынуға қарсы және ауырсынуды басатын қасиеттерінің арқасында тіс ауруын емдеуде маңызды рөл атқарады, бірақ оларды дәрігермен келісе отырып қолдану керек. Тістеріңізді қорғаңыз және ауырсыну пайда болған кезде уақтылы медициналық көмекке жүгініңіз.
- Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы. «Ауыз қуысының саулығы». WHO.
- National Institute of Dental and Craniofacial Research. «Dental Caries (Tooth Decay) in Adults (Age 20 to 64)». NIDCR.
- Смит Дж., Джонс А. «Тіс ауруын емдеу: заманауи әдістер». Journal of Oral Health, 2022.
- Р. Браун «Стероидты емес қабынуға қарсы препараттар: қолдану жөніндегі нұсқаулық». International Journal of Clinical Pharmacology, 2021.
- Кэмпбелл К. «Стоматологияда ауырсынуды басу: дәрі-дәрмектерді шолу». Dental Pharmacology, 2023.
